Statiegeld: wat verandert er precies en waarom?

Vanaf 1 juli moet je ook 15 cent statiegeld betalen op een klein plastic flesje water of frisdrank, meestal van 50 of 33 centiliter. Het systeem is verder gelijk aan de grotere plastic flessen, waarop 25 cent moet worden betaald. Bij inleveren krijg je het geld weer terug. Het zal duidelijk zijn dat de bedoeling is om zwerfafval te beperken.

In ons land worden er iedere jaar ongeveer 900 miljoen van deze plastic flesjes met beperkte inhoud gebruikt. Ongeveer 90% daarvan wordt weer ingeleverd via de plastic inzameling. Vaak gebeurt dit nadat de flesjes zijn hergebruikt door ze te vullen met water. Er gaan echter ook ongeveer 100 miljoen flesjes per jaar het milieu in. Een deel ervan wordt door professionals en vrijwilligers weer opgeruimd. De rest blijft in het milieu en komt op den duur vaak in de oceanen terecht. Er wordt zeer verschillend gedacht over het statiegeld.

De milieubeschermers

Door actiegroepen en andere milieubeschermend wordt zeer positief gedacht over het statiegeld. In omringende landen is gebleken dat door invoering ervan er een vermindering zou kunnen optreden wat het weggooien in de natuur betreft van 70-90%. In een tijd dat er steeds meer microplastic in de oceaan rondzweeft, kan er niet vroeg genoeg worden begonnen met het beperken daarvan.

Het liefst zouden milieubewegingen zien dat de vermindering op een streefgetal van 90% zou worden gezet. Ze zijn dan ook teleurgesteld dat de overheid in het beleidsstuk spreekt over percentages van 70 tot 90. Volgens de experts is een financiële prikkel ook de enige manier om de consument duidelijk te maken dat het flesje waarde heeft en het van belang heeft om dat in te leveren. Van de ingeleverde flesje worden overigens weer nieuwe plastic producten gemaakt.

Het probleem van statiegeld voor het bedrijfsleven

In het bedrijfsleven zit niemand te wachten op een systeem van statiegeld. Dat wil niet zeggen dat er geen interesse is in het milieu, maar omdat de kosten van het statiegeldsysteem erg hoog zijn. Waar het voor de consument erop lijkt dat er qua prijs niks verandert, is de realiteit anders. De inleverpunten (dat zullen vooral supermarkten zijn) moeten tijd en dus geld besteden aan een methode om de ingeleverde flessen te verwerken.

Ook als dit in eerste aanzet via een automaat gaat, zal er daarna mensenwerk aan te pas komen om het ingeleverde plastic op de bestemde plaats te krijgen. Ook betwijfelen ze de effectiviteit van het statiegeld. Wie momenteel nog niet door heeft hoe het met het milieu is gesteld zal waarschijnlijk door het weggooien van € 0,15 aan statiegeld ook niet overtuigd raken om dat in de toekomst niet meer te doen. Het bedrijfsleven vindt de kosten van het statiegeld niet in verhouding staan tot de opbrengst daarvan. Deze kosten komen uiteindelijk bij de consument terecht.

Het blikjes-probleem

Als het statiegeld op flesjes op 1 juli een feit wordt, lijkt het waarschijnlijk dat de verkopers het gebruik van blikjes zullen gaan promoten, zolang daar nog geen systeem van inleveren geldt. Momenteel worden er ongeveer 2 miljard blikjes frisdrank en andere zaken verkocht in Nederland. Hiervan belanden er 150 miljoen bij het zwerfafval. Het was de bedoeling geweest om tegelijkertijd met het statiegeld op kleine plastic flesjes ook een vergelijkbaar statiegeld in te voeren op blikjes. Daarvoor was er echter niet genoeg steun in de Tweede Kamer. Er wordt nu gesproken over een statiegeld in 2022, maar dat is afhankelijk van de keuzes van een nieuw kabinet. Het is dan ook de verwachting dat gedurende de overloop tussen beide maatregelen er een flinke toename van blikjes in de natuur te zien zal zijn. Hoe zit het met jou? Doe jij plastic en blikjes keurig bij het daarvoor gescheiden afval?