Obesitaks, kan dat door de beugel?

De laatste tijd hoor je steeds vaker woorden als ‘suikertaks’ en ‘obesitaks’. Wat is obesitaks en waar komt het vandaan? Hoe staat de politiek erin en hoe zit het met overgewicht in Nederland? Obesitaks is kort gezegd ‘belasting voor mensen met overgewicht’.

Waar komen deze bijzondere belastingen vandaan?

In de 15e eeuw ontwikkelde Utrecht zich voor die dagen al tot een redelijk grote stad. Als veel mensen dichter op elkaar gaan wonen, ontstaan er ook meer kleine irritaties dan als er meer ruimte is.

Een van de zaken waarover steeds meer burgers zich gingen ergeren waren de honden. Om in die periode hond te kunnen bezitten, had je meer geld nodig dan de gemiddelde Utrechtenaar. Het stadsbestuur zag een belasting op honden wel zitten omdat ook in de middeleeuwen er nooit genoeg geld kon zijn voor de hoge heren om uit te geven. Bij voorkeur zou de belasting progressief moeten zijn: hoe groter en zwaarder de hond hoe hoger de belasting. De praktische uitvoerbaarheid daarvan werd dan wel weer betwijfeld. Van belastingambtenaren kon moeilijk worden verwacht dat ze het op gingen nemen tegen grote bijtgrage honden en de wellicht boze eigenaren daarvan. Daarom werd de beugel ingevoerd. In het kantoor van de tollenaren werd een beugel in de grond geslagen. Honden die door de beugel konden werden vrijgesteld van belasting. Indien een hond niet door de beugel kon, moest de eigenaar dokken.

De uitdrukking bestaat nog steeds. Veel gemeenten in de omgeving namen het voorbeeld van Utrecht over en vandaag de dag bestaat deze vorm van belasting nog steeds. Er zijn af en toe voorstellen om de belasting maar af te schaffen, omdat, met de strenge regels die gelden voor honden, de overlast niet groter meer is dan van bijvoorbeeld katten. Maar ook nu zal een gemeente niet zomaar een inkomensbron willen schrappen.

Suikertaks of obesitaks?

Hoewel er nog geen echt zicht is op een nieuw kabinet in Den Haag is in de wandelgangen al wel te horen dat de toekomstige bewindslieden zich zorgen maken over de gezondheid van hun kiezers. Of eigenlijk gaat het dan om alle kiezers. De burgers leven bepaald niet gezond. Ze eten te veel producten met suiker en ook iedere dag vlees is niet goed voor hen. Net als bij het roken lijkt het een goede aanpak om met extra heffingen deze prangende kwesties aan te pakken.

De woorden suikertaks en vleestaks zingen dan ook door de zalen waar ons financiële lot wordt bepaald. Hierbij wordt het milieu ook maar meteen betrokken, zodat ook groene partijen zich daartoe aangetrokken voelen. Indien je ongezonde zaken duurder maakt, worden die automatisch minder gekocht en dat is in het voordeel van iedereen die gezond leeft. Zouden de politici met overgewicht dat ook geloven?

Hoe zit het met overgewicht in Nederland?

In ons land is het minder extreem dan in de VS. Ongeveer 50% van alle volwassenen van 18 jaar of ouder heeft last van overgewicht. Binnen die groep heeft 30% obesitas (ernstig overgewicht). Voor een paar miljoen mensen geldt dus dat hun gewicht grote risico’s met zich meebrengt voor de gezondheid. Een nieuwe beugel slaan in belastingkantoren om te zien wie daar doorheen kan, is niet bepaald een zinvolle optie. Indien wordt voorgesteld om met extra heffingen te komen op basis van een gezond lichaamsgewicht stuit dat vaak op fors verzet. De KLM blies hogere ticketprijzen op basis van hoger gewicht af. Ook ziektekostenverzekeraars werden teruggefloten indien ze de premies wilden aanpassen op dit criterium. In deze gevallen werd ook in de politiek negatief gereageerd. Er werd daarbij gesproken over ontoelaatbare gezondheidsdiscriminatie.

Inmiddels is over obesitas ook meer bekend en is overgewicht volgens onderzoekers ook beslist niet een kwestie van onvoldoende wilskracht om minder te eten. Er is sprake van erfelijkheid en andere fysieke redenen. De eenvoudige beschikking over fastfood is echter ook een niet te onderschatten factor. De wetenschap ziet dan ook liever een aanpak die veel meer gestructureerd is en zich met name richt op de probleemgroep zonder iedereen met belastingen op te zadelen die niet helpen en waarbij gewenning weer snel optreedt.

Wat vind jij?