Het Einde van een Tijdperk: Mark Rutte treedt af

Het zat er al even aan te komen, de val van wederom een kabinet Rutte. Zeker nadat Mark Rutte vorige week extra druk op de andere coalitiepartijen legde. Uiteindelijk bleek de coalitie niet sterk genoeg en viel deze over een nieuw asielbeleid. Waar Mark Rutte op zaterdagmiddag het ontslag van het gehele kabinet bij koning Willem-Alexander indiende was hij ondertussen ook al bezig met de volgende stap. Hoe nu verder?

Mark Rutte's aftreden en uittreden uit de politiek

Afgelopen zondag zou Rutte met de top van zijn partij, VVD, hebben gesproken over zijn aftreden. Hij heeft besloten niet meer verkiesbaar gesteld te willen worden voor de komende verkiezingen en zal, zodra er een nieuw kabinet is gekozen, de Nederlandse politiek verlaten. Dit maakte Rutte, tot grote verbazing van een groot deel van de Kamer, maandagochtend bekend. Voor alsnog hebben we dus nog wel even te maken met de demissionair minister-president. Toch komt er naar 13 jaar verandering in de persoon die ons land moet leiden vanuit de Tweede Kamer.

Hoe zit het met die asieldeal?

Het kabinet had, in de afgelopen maanden dat ze actief zijn, over ontzettend veel situaties kunnen vallen. Toch is het uiteindelijk de asieldeal die Vak K de das omdoet. D66 en ChristenUnie verwezen de ideeën van VVD keer-op-keer naar de prullenbak, waardoor er uiteindelijk vrij weinig meer te behalen viel. Het liep voornamelijk stuk op het thema “Gezinshereniging”. Wanneer zijn families en gezinnen van gevluchte mensen welkom in Nederland? Gezinshereniging is voor een partij als de ChristenUnie namelijk ontzettend belangrijk.
Er kwam geen overeenstemming tussen de partijen in de coalitie en dus was er maar een oplossing over. Het kabinet laten vallen.

13 jaar Mark Rutte als premier van Nederland

2002 – 2006

We leren Mark Rutte zo'n 20 jaar geleden kennen als staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Tijdens zijn periode als staatssecretaris is hij belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. Daarnaast is zijn belangrijkste taak in deze periode het aannemen van de Wet werk en bijstand. Met succes. In 2004 wordt hij staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. In deze hoedanigheid is Rutte belast met het hoger onderwijs en het mbo.

Verkiezingen in 2006

Rutte wordt campagneleider bij de VVD voor de gemeenteraadsverkiezingen. De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen valt echter behoorlijk tegen. Hierdoor stapt Jozias van Aartsen op bij de VVD als fractievoorzitter en als kandidaat-lijsttrekker voor de Tweede Kamer-verkiezingen die er later dat jaar nog aan komen. Mark Rutte stelt zich een dag later kandidaat voor het lijsttrekkerschap. Echter is hij niet de enige binnen de partij die ambities heeft als lijsttrekker. Met 51,5% van de stemmen binnen de VVD wordt Rutte uiteindelijk aangesteld maar moet bij de Tweede Kamerverkiezingen uiteindelijk zijn meerdere erkennen in Rita Verdonk. Het is een unicum dat een lijsttrekker van een partij niet de meeste stemmen krijgt.

2010 – 2023: Minister-President

In de jaren die volgen is de partij van Rutte steeds de grootste bij de verkiezingen. Mark Rutte wordt premier van Nederland en minister van Algemene Zaken. Maar er gebeuren allerlei zaken in deze jaren. Er worden mooie dingen gerealiseerd, maar ook zijn er grote tegenvallers. Hoogtepunten en dieptepunten volgen elkaar op. Van de huidige asieldeal waar het laatste kabinet Rutte over viel tot de intensieve samenwerking rondom MH17. Van toeslagenaffaire tot functie-elders en “ik heb daar geen actieve herinnering aan”. We hebben Rutte op veel verschillende manieren mogen meemaken.

Grote verschuivingen in het politieke landschap

Nu Mark Rutte aangegeven heeft zich niet meer verkiesbaar te stellen bij de verkiezingen, gaan er sowieso grote verschuivingen plaats vinden in het politie landschap van Nederland. Na deze aankondiging volgden namelijk meerdere afmeldingen voor de aankomende verkiezingen. Voornamelijk het CDA heeft het zwaar te verduren op dat gebied. Eerder deze week gaf Hugo de Jonge al aan niet van plan te zijn om lijsttrekker te worden. Daarnaast hebben zowel Wopke Hoekstra en Pieter Heerema, beide CDA, laten weten dat ze niet verkiesbaar zijn voor de aankomende verkiezingen. “Het is tijd voor een nieuwe generatie”, aldus Heerema.

De VVD verwacht deze week nog een nieuwe lijsttrekker aan te kunnen stellen. In het geval van het CDA zal het, met het wegvallen van deze drie prominenten, langer duren.

Wie wordt de opvolger van Mark Rutte bij de VVD?

Binnen de VVD is er dus nu al wel het een en ander duidelijk. Ze zullen deze week nog komen met de naam van een opvolger van Mark Rutte. Sophie Hermans, de huidige lijsttrekker van de VVD, zou daarbij de meest logische keuze zijn. Echter zag zij de boodschap van Rutte niet aankomen. Is er op de achtergrond al iemand anders bezig om Rutte op te volgen? Achter de schermen doen verschillende namen de ronde.

Klaas Dijkhoff

Klaas Dijkhoff, de politicus die in 2017 nog werd uitgeroepen tot best geklede man, verliet in 2021 de politiek. Hij begon zijn eigen adviesbureau. Uit onderzoek van onder andere RTL Nieuws blijkt dat maar liefst 80 procent van de VVD-stemmers Dijkhoff een acceptabele optie vindt om Mark Rutte op te volgen. Maar ziet hij het wel zitten om weer de hectiek op te zoeken van de tweede kamer?

Dilan Yeşilgöz

Een andere naam die veel genoemd wordt is die van de huidige minister van Justitie, Dilan Yeşilgöz. Tot nu toe weet ze zich prima staande te houden in Den Haag op een ministerie waar menig politicus voor haar behoorlijk is gevallen. Uit de resultaten van hetzelfde onderzoek zou Yeşilgöz door 68 procent van de VVD-stemmers als acceptabele opvolger worden gezien.

Sophie Hermans

Een andere mogelijke kandidaat, die zich nog niet kandidaat heeft gesteld, is Sophie Hermans. Ze is de huidige fractievoorzitter van de VVD en zit sinds 2017 in de kamer. Eerder was ze politiek assistent van premier Rutte. Hermans wordt voornamelijk geroemd om haar verbindende kwaliteit, maar wordt niet gezien als een echte leider van de politieke arena. Slechts 19 procent van de VVD-stemmers vindt, volgens het onderzoek van het RTL Nieuwspanel, Sophie Hermans een acceptabele optie.

Wanneer mogen we weer naar de stembus?

Het is nog even afwachten wanneer we weer naar de stembus mogen. Er moet namelijk rekening gehouden worden met vakanties, zoals de zomer- en herfstvakantie. Naar alle waarschijnlijkheid gaan we dan ook op z'n vroegst in oktober naar de stembus. Na de herfstvakanties. Het kabinet is dus voorlopig nog wel demissionair en zal ook in die tijd gewoon door moeten blijven werken om bepaalde situaties op te lossen. Het zal echter erg lastig worden om echt grote beslissingen te kunnen nemen in het belang van Nederland in een dusdanig verscheurd politiek landschap.

Feit is wel dat er op korte termijn een nieuwe wind zal waaien in politiek Den Haag. We zullen uitkomen in een vrij nieuw politiek landschap met nieuwe leiders die juist nu zullen moeten opstaan voor de Nederlandse burger.