Geen producten in de winkelwagen.
Het is inmiddels duidelijk dat ook de huidige informateur Remkes niet in staat is gebleken om een meerderheidskabinet te vormen. Ook een minderheidskabinet is onmogelijk. Nu is door hem de optie van een extraparlementair kabinet geopperd. Wat is een meerderheidskabinet, wat is een minderheidskabinet en wat is een extraparlementair kabinet precies? Is het haalbaar en wat gebeurt er indien het niet lukt om dit te formeren?
Waarom is de kabinetsformatie zo moeilijk deze keer?
Het heeft wel vaker lang geduurd en soms tot verrassende stappen geleid om een kabinet te vormen na verkiezingen. Want dat is de opdracht aan de politiek. De kiezer heeft gesproken en dan moeten de politieke partijen ervoor zorgen dat deze verkiezingen leiden tot een nieuw kabinet. Deze keer lijken er diverse complicaties te zijn. De winnaars van de verkiezingen en de grootste partijen zijn de VVD en D66.
Hoewel ze ook samen in het huidige demissionaire kabinet zitten, is de verhouding onderling op zijn minst stroef te noemen. Kaag van D66 heeft al enkele malen fors uitgehaald naar Rutte. De VVD zal de beoogd premier echter niet laten vallen. De derde beoogde partner, het CDA, is de grote verliezer van de verkiezingen en ook in verwarring. Ze staan beslist niet te springen om mee te doen aan een volgend kabinet.
D66 wil graag een kabinet met een flinke linkse vleugel en daarin plaats voor PvdA en GroenLinks. Dat is geblokkeerd door VVD en CDA. D66 heeft de optie om met de CU een meerderheidskabinet te vormen afgewezen. De partij wil niet nogmaals geconfronteerd worden met de principiële bezwaren van die partij op terreinen als abortus en euthanasie. Daarmee zijn alle opties voor een meerderheidskabinet onmogelijk geworden.
Ze dronken een glas, ze deden een plas, ze traden af, ze beloofden nieuw, ze wensten elders, ze betreurden diep, ze scheidden wegen, ze sloten uit, ze bepleitten radicaal, ze zeiden progressief, langs inhoud, stabiel en een borrel te veel… en alles bleef zoals het was. #formatie
— Michiel Servaes (@michielservaes) September 29, 2021
Wat is een meerderheidskabinet?
Wat is een meerderheidskabinet? De meest eenvoudige optie na verkiezingen is uiteraard om een aantal partijen bij elkaar te halen die bereid zijn om samen te werken en tevens een meerderheid hebben in de Tweede Kamer (en vaak ook de Eerste Kamer). Partijen kunnen dan samen aan een beleidsplan schrijven, op hoofdlijnen of in detail. De ministersposten en ook de posities van de staatssecretarissen worden verdeeld tussen de betreffende partijen.
Vrijwel alle kabinetten die ons land heeft gekend waren meerderheidskabinetten. Het is immers ook eenvoudiger om te regeren als de meeste besluiten probleemloos kunnen rekenen op goedkeuring door de samenwerkende partijen. Een dergelijk kabinet heeft ook vaak een signatuur van rechts tot links of centrum. Het huidige demissionaire kabinet wordt gevormd door VVD, CDA, D66 en CU.
Wat is een minderheidskabinet?
Wat is een minderheidskabinet? De optie die Remkes inmiddels heeft onderzocht en verworpen, is een minderheidskabinet. Daarbij wordt de regering gevormd door een aantal partijen die geen meerderheid hebben in het parlement. Hierbij werd in de huidige situatie gedacht aan VVD en D66, eventueel aangevuld met CDA. Een dergelijke regering heeft uiteraard een meer wankele basis omdat een van de oppositiepartijen ieder besluit mede moet goedkeuren om tot een meerderheid te komen.
Vooraf wordt dan ook meestal naar gedoogsteun gezocht van een of meerdere partijen om tot werkzame meerderheden te komen. Daarvoor betaalt een minderheidsregering een politieke prijs. De gedoogpartners zullen bepaalde standpunten van de eigen partij terug willen zien in het regeringsbeleid, Rutte heeft al eens een minderheidskabinet geleid van VVD en CDA, gedoogd door de PVV. Het werd geen succes.
Wat is een extraparlementair kabinet?
Wat is dan een extraparlementair kabinet, de optie die nu op tafel ligt? Een dergelijk kabinet is tot dusverre slechts één keer voorgekomen in de jaren 70 in de vorige eeuw onder leiding van Joop den Uijl. Dat kabinet zat de rit bijna uit. De bedoeling is dat partijen die niet tot een meerderheids- of minderheidskabinet met gedoogsteun konden komen toch samen een kabinet vormen. De betreffende partijen hebben dan wel een meerderheid in de Kamer maar die berust niet op een formele samenwerking. Ieder belangrijk voorstel zal daarom heftig worden bevochten en iedere partij zal water in de politieke wijn moeten doen. In hoeverre Rutte zin heeft in een dergelijk kabinet en met welke partijen is volstrekt onduidelijk.
Nieuwe verkiezingen?
Als de laatste formatiepoging mislukt, lijken nieuwe verkiezingen een optie. Dat komt echter neer op een vorm van minachting van de kiezer. Deze heeft immers al gesproken. Ook zal het voor de winnaars een gok zijn om het nog een keer te proberen.
Je kunt niet na het aftreden in januari (toeslagenaffaire), Functie Elders, 'Nieuw Leiderschap', 'Hier scheiden onze wegen' en het feit dat Rutte III volledig uit elkaar is gevallen doodleuk weer met VVD-D66-CDA-CU gaan regeren.
… dan maar nieuwe verkiezingen. #formatie
— Sonny Spek (@sonnyspek) September 29, 2021
Plaats een reactie