Kwallenbeet? Niet overheen plassen!

Je kent het waarschijnlijk wel wanneer je in de zomer lekker aan het Noordzeestrand bent: met een beetje aflandige wind is de zee opeens vergeven van de kwallen. Even afkoelen kan dan zomaar een pijnlijke kwallenbeet opleveren. Dermatoloog Patrick Kemperman is heel duidelijk over wat je zeker niet moet doen: niet eroverheen plassen of zoet water of azijn gebruiken.

Is een kwallenbeet gevaarlijk?

Nee, gelukkig zijn de kwallen die in de Noordzee voorkomen niet gevaarlijk en levert een steek, want dat is het uiteindelijk, geen ernstige klachten op. Ga je echter naar zuidelijke landen als Spanje of Portugal of naar echt tropische wateren, dan loop je kans om gevaarlijkere soorten tegen te komen. Berucht is het Portugees oorlogsschip, wat overigens niet eens een echte kwal is maar een kolonie van honderden poliepen, die verlammingsverschijnselen kan veroorzaken die zelfs de dood tot gevolg kunnen hebben.

Een beet of een steek?

Zoals al gezegd: kwallen bijten niet, maar steken. In de tentakels bevinden zich stekende delen met gifkliertjes, de nematocysten. Bij aanraking met je huid schiet zo'n nematocyste een hol naaldje met gif af die in de huid dringt en het gif daar loslaat. Dat kan resulteren in een zwelling, roodheid, jeuk en pijn. In de zeer zeldzame gevallen dat mensen een kwallenallergie hebben zijn ergere klachten mogelijk, zoals ademhalingsproblemen, hoofdpijn en overgeven. In dat geval is het raadzaam om direct 112 te bellen.

Hoe kun je een kwallenbeet voorkomen

De meest simpele oplossing is natuurlijk om niet de zee in te gaan, maar ook op het strand kun je per ongeluk in een aangespoelde kwal gaan staan. Het dragen van strandschoentjes is dan een oplossing. Word je toch gestoken? Blijf dan rustig en begin vooral niet over de pijnlijke plek te wrijven. Daarmee wrijf je het gif immers alleen maar dieper in de huid. Het beste is om te spoelen met heet water, zo heet als je huid kan verdagen, voor ongeveer 20 minuten. Dit inactiveert de nematocysten. Heb je geen heet water bij de hand? Gebruik dan zeewater. Zoet water verergert de klachten en moet je dus vermijden.

Over een kwallensteek heen plassen helpt?

Nee, Patrick Kemperman is hier heel stellig over. “Dat is inderdaad een veelgehoord advies. Maar het is een fabeltje, een broodje aap. Sterker nog, het zuur in de urine kan de pijn zelfs versterken.” Maar ook het gebruik van azijn wordt afgeraden. Bij de Noordzeekwallen activeert de azijn juist de nematocysten. Overigens helpt azijn wel weer bij andere soorten, bijvoorbeeld in de Atlantische Oceaan. Het is dus handig om je hier van tevoren over te informeren. Een laatste tip is om de nematocysten die nog op de huid zitten er zachtjes af te schrapen, bijvoorbeeld met een bankpas. Daarna kun je een jeukstillende insectenzalf aanbrengen. Blijf je klachten houden, dan zit er niets anders op om toch even langs de huisarts te gaan.

Wil je weten of je stranddag kwallenvrij gaat verlopen? Check dan voor de zekerheid de website kwallenradar.nl. Je ziet hier voor de hele Nederlandse kust wat je kunt verwachten.

Bekijk ook:

• Waarom is de zee zout?
• Zeehond slaat kajakker met octopus